มหาวิทยาลัยมหิดลกับการขับเคลื่อนสู่ Net Zero 2030: จากนโยบายสู่แผนปฏิบัติการระดับชาติ 🌍🌱

มหาวิทยาลัยมหิดลได้ดำเนินการขับเคลื่อนมหาวิทยาลัยสู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน (Mahidol University Sustainability Action) ตาม 17 เป้าหมายของการพัฒนาอย่างยั่งยืน (17 SDGs) ขององค์การสหประชาชาติ และสอดรับกับข้อตกลงในการประชุมว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (UNFCCC) ครั้งที่ 24 (COP24) ที่มุ่งเป้าสู่การบรรลุปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Emission) ให้ได้ภายในปี ค.ศ. 2030 เพื่อรักษาอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกไม่ให้เพิ่มขึ้นเกิน 1.5 องศาเซลเซียส

มหาวิทยาลัยมหิดล ในฐานะสถาบันชั้นนำที่มุ่งเน้นการยกระดับ คุณภาพชีวิตและสุขภาพ ตระหนักถึงความจริงที่ว่า "วิกฤตสภาพภูมิอากาศคือวิกฤตสุขภาพที่ใหญ่ที่สุดในศตวรรษที่ 21" มี นโยบายการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Emission) พ.ศ. 2564 เพื่อลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกิจกรรมของมหาวิทยาลัยอย่างครอบคลุม:

• ส่งเสริมความร่วมมือในการรับมือกับผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Climate Change) จากการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากกิจกรรมของมหาวิทยาลัย

• ส่งเสริมการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางตรง (Direct Emission - Scope 1):
  • เพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานและทรัพยากร
  • ลดการใช้พลังงานจากเชื้อเพลิงฟอสซิล
  • บำรุงรักษาระบบทำความเย็นของอาคารอย่างสม่ำเสมอ
  • ส่งเสริมและสนับสนุนการใช้เส้นทางสัญจรที่ลดการปล่อยมลภาวะ เช่น ทางเดินเท้า จักรยาน รถรางไฟฟ้า เป็นต้น
  • ส่งเสริมการพัฒนาและปรับปรุงเส้นทางสัญจรที่ลดการปล่อยมลพิษภายในมหาวิทยาลัยและบริเวณโดยรอบ
• ส่งเสริมการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมจากการใช้พลังงาน (Energy Indirect Emissions - Scope 2):
  • เพิ่มสัดส่วนในการใช้ พลังงานสะอาด (Clean Energy)
  • เพิ่มการใช้ พลังงานทดแทน (Renewable Energy) เพื่อลดการเกิดมลภาวะและการปล่อยก๊าซเรือนกระจก
• ส่งเสริมการลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทางอ้อมอื่น ๆ (Other Indirect Emissions - Scope 3):
  • เพิ่มการบริหารจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพและการลดการนำขยะสู่หลุมฝังกลบทุกประเภทให้เป็นศูนย์ (Zero Waste to Landfill)
  • มีการบริหารจัดการน้ำและน้ำเสียอย่างมีประสิทธิภาพ เพิ่มการกักเก็บน้ำฝนและสัดส่วนการใช้น้ำรีไซเคิล
  • ส่งเสริมการจำหน่ายอาหารที่มีรายการอาหารที่มาจากพืชเป็นหลัก (Plant-based) ผักออร์แกนิก และเมนูที่ดีต่อสุขภาพ
  • เพิ่มการใช้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม
  • มีการจัดกิจกรรมและการดำเนินการที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมภายในมหาวิทยาลัย
• ส่งเสริมการดูดกลับก๊าซเรือนกระจก (Greenhouse gas removal):
  • การเพิ่มพื้นที่สีเขียวไม่น้อยกว่า ร้อยละ 10 ของพื้นที่อาคาร
  • เพิ่มการปลูกต้นไม้ในบริเวณพื้นที่รอบนอกอาคาร

โดยมี “9 to Zero” หรือ “ก้าวสู่ศูนย์” จึงเป็นแผนของมหาวิทยาลัยมหิดลที่จะลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกภายในมหาวิทยาลัยสุทธิเป็นศูนย์ ซึ่งเป็นกรอบยุทธศาสตร์ในการนำนโยบายข้างต้นไปปฏิบัติ:

🤝Shared Climate Action – การขยายผลสู่แผนปฏิบัติการระดับจังหวัด

มหาวิทยาลัยมหิดลได้ขยายผลนโยบาย Net Zero จากภายในสู่สังคม โดยเปลี่ยนบทบาทเป็น "ผู้นำทางวิชาการ" ในการสนับสนุนการบรรลุเป้าหมาย Nationally Determined Contribution (NDC) ของประเทศไทย

2.1 โครงการพัฒนาแผนงานด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศระดับจังหวัด (สมุทรสงคราม)

คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ได้รับมอบหมายจากองค์การบริหารจัดการก๊าซเรือนกระจก (อบก.) ให้รับผิดชอบ โครงการพัฒนาศักยภาพสำนักงานทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมเพื่อพัฒนาแผนงานด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศระดับจังหวัด ในพื้นที่ จังหวัดสมุทรสงคราม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อจัดทำ แผนการลดก๊าซเรือนกระจก และ แผนปฏิบัติการปรับตัวต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

กลไกความร่วมมือ (Shared Climate Action Model):

• คณะทำงาน: จังหวัดสมุทรสงครามได้แต่งตั้ง คณะทำงานด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศจังหวัดสมุทรสงคราม ซึ่งประกอบด้วย 34 หน่วยงาน ทั้งภาครัฐ เอกชน และ NGO โดยทีมผู้เชี่ยวชาญจากมหิดลทำหน้าที่เป็นผู้นำการจัดทำแผนผ่านการประชุมเชิงปฏิบัติการ รวม 5 ครั้ง
• ผลการดำเนินงานและผลกระทบต่อจังหวัด:

2.2 การขยายผลสู่เครือข่ายและความยั่งยืนในพื้นที่

มหาวิทยาลัยมหิดลได้ขยายผล Shared Climate Action ผ่านความร่วมมืออื่น ๆ ในระดับท้องถิ่นและสถาบันการศึกษา:

• ลำปางคาร์บอนเป็นศูนย์: ลงนาม MOU กับ อบจ.ลำปาง, หอการค้าจังหวัดลำปาง, และสภาอุตสาหกรรม เพื่อสนับสนุนการประเมิน คาร์บอนฟุตพริ้นท์ และยกระดับมาตรฐานสิ่งแวดล้อมแก่ภาคธุรกิจในพื้นที่
• TOD Salaya: โครงการพัฒนาพื้นที่รอบ สถานีรถไฟศาลายา ร่วมกับ ชุมชนท้องถิ่น เพื่อลดการพึ่งพายานพาหนะส่วนตัว และลด Scope 3 จากภาคขนส่ง
• School Living Lab: ทีมผู้เชี่ยวชาญนำกิจกรรม คำนวณ Carbon Footprint เข้าสู่โรงเรียนชั้นนำ เช่น โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ์ (MWIT) และ โรงเรียนอัสสัมชัญธนบุรี เพื่อบ่มเพาะผู้นำด้านสภาพภูมิอากาศแห่งอนาคต

2.3  โครงการ Carbon Neutrality Campus (CNC) Joint Unit: พลังความร่วมมือระดับโลก 🌍

มหาวิทยาลัยมหิดล โดย คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์ ได้ริเริ่มโครงการความร่วมมือระดับนานาชาติเพื่อขับเคลื่อนวาระความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) และเป้าหมายการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero GHG Emissions)

พันธมิตรผู้ร่วมขับเคลื่อน โครงการนี้เป็นความร่วมมือเชิงกลยุทธ์ระหว่างสถาบันชั้นนำและองค์กรระหว่างประเทศ ได้แก่:

• มหาวิทยาลัยมหิดล (คณะสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรศาสตร์)
• มหาวิทยาลัย Shanghai Jiao Tong สาธารณรัฐประชาชนจีน
• คณะกรรมการเศรษฐกิจและสังคมแห่งเอเชียและแปซิฟิก (UNESCAP)

และได้รับ ทุนสนับสนุนจากมหาวิทยาลัยมหิดล 

วัตถุประสงค์หลักของโครงการ CNC Joint Unit มีจุดมุ่งหมายสำคัญในการยกระดับศักยภาพด้านสิ่งแวดล้อมศึกษาและการปฏิบัติการด้านสภาพภูมิอากาศในระดับภูมิภาค:

1. การแลกเปลี่ยนทางวิชาการและพัฒนา Joint Unit: สร้างความร่วมมือเชิงวิชาการที่เข้มแข็งกับมหาวิทยาลัย Shanghai Jiao Tong และ UNESCAP เพื่อพัฒนา หน่วยงานร่วม (Joint Unit) ด้าน Carbon Neutrality Campus
2. รวบรวมและเผยแพร่องค์ความรู้: ทำหน้าที่เป็นศูนย์กลางในการรวบรวมและเผยแพร่ แนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุด (Best Practices) และองค์ความรู้ที่จำเป็นเกี่ยวกับความเป็นกลางทางคาร์บอน
3. พัฒนาบุคลากรและทักษะ: จัด สัมมนาและฝึกอบรม อย่างต่อเนื่อง เพื่อพัฒนาความรู้และทักษะที่ส่งเสริมให้ สถาบันการศึกษาไทย และพันธมิตรในภูมิภาคสามารถบรรลุเป้าหมาย ความเป็นกลางทางคาร์บอน และ การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ ได้อย่างเป็นรูปธรรม

มหาวิทยาลัยมหิดลไม่ได้เพียงแค่มีนโยบาย Net Zero Emission แต่เรามีหลักฐานเชิงประจักษ์ ของการดำเนินงานตามหลักการอย่างเป็นระบบและขยายผลสู่สังคม พิสูจน์ให้เห็นว่า สถาบันการศึกษาสามารถเป็นแกนหลักในการขับเคลื่อนประเทศไปสู่ Net Zero และสร้างความหวังให้กับโลกที่ยั่งยืนอย่างแท้จริง