คลินิกกายภาพบำบัดสัญจรสู่ชุมชนได้เริ่มต้นให้บริการ ณ ชุมชนสาลวันเป็นแห่งแรก ในปี พ.ศ. 2553 จนถึงปัจจุบัน คณะกายภาพบำบัด มหาวิทยาลัยมหิดล ได้เข้าไปมีส่วนร่วมกับชุมชน มีการปรับแผนการดำเนินงานอย่างต่อเนื่อง โดยประเมินจากความต้องการของประชาชนในชุมชนและชุมชนบริเวณใกล้เคียง จนเกิดการยอมรับของประชาชนในชุมชนจากการเกิดกระบวนการที่ทำให้ชุมชนเกิดการเปลี่ยนแปลงที่ดีขึ้น ผ่านการสร้างชุมชนต้นแบบ โดยใช้ความเชี่ยวชาญทางกายภาพบำบัดและเครือข่ายเพื่อส่งเสริมคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของทั้งผู้ป่วยและผู้ดูแล ปัจจุบันมีการให้บริการรวมทั้งสิ้น 12 ชุมชน (ภาพที่ 1)

ภาพที่ 1 จำนวนชุมชนที่ให้บริการภายใต้โครงการคลินิกกายภาพบำบัดสัญจรสู่ชุมชน

     มีการกำหนดแผนงานการเข้าเยี่ยมผู้ป่วยที่บ้านอย่างน้อยสัปดาห์ละ 3 ครั้ง (อย่างน้อย 150 ครั้ง/ปี) เพื่อการสร้างเสริมสุขภาพ ส่งเสริม ป้องกัน รักษา ฟื้นฟู ให้คนในชุมชนสามารถใช้ความรู้ทางกายภาพบำบัดในการดูแลตนเองและคนรอบข้างได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม โดยส่งเสริมกิจกรรมทางกายและการปรับสภาพแวดล้อม เพื่อให้สามารถเคลื่อนไหวและกลับมาใช้ชีวิตได้เต็มศักยภาพ เช่น การออกกำลังกายให้กับผู้สูงอายุเพื่อป้องกันล้ม การออกกำลังกายให้กับผู้สูงอายุเพื่อป้องกันปัสสาวะเล็ด การรักษาผู้ป่วยที่มีอาการปวดคอ ปวดหลัง ปวดไหล่ และปวดเข่า การฟื้นฟูสมรรถภาพให้กับผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง ผู้ป่วยบาดเจ็บไขสันหลัง ผู้ป่วยตัดขา การลดปวดและการดูแลทางกายภาพบำบัดเพื่อการส่งเสริมการให้นมบุตร โยคะเด็กในโรงเรียน เป็นต้น  โดยตั้งแต่เริ่มโครงการจนถึงปี ณ เดือนกันยายน 2566 มีประชาชนที่เข้ารับบริการโดยรวมแล้วจำนวน 5,094 ครั้ง

     จากประสบการณ์การลงชุมชนและการทำงานร่วมกับเครือข่าย เกิดผลลัพธ์ที่เด่นชัดของโครงการ ดังนี้ 1) เปลี่ยนระดับความพึ่งพาจากผู้ป่วยติดเตียงเป็นผู้ป่วยติดบ้านมากกว่าร้อยละ 80 จากผู้ป่วยติดบ้านเปลี่ยนระดับเป็นผู้ป่วยติดสังคมร้อยละ 60 (ภาพที่ 2)  2) สร้างหลักสูตรอบรมมาต่อเนื่อง 3 หลักสูตร ได้แก่ หลักสูตรอบรมระยะสั้น (4 เดือน) สาขากายภาพบำบัดชุมชน หลักสูตรอบรมกายภาพบำบัดทีมหมอครอบครัว หลักสูตรอบรมกายภาพบำบัดผู้สูงอายุในชุมชน 3) จดทรัพย์สินทางปัญญาประเภทลิขสิทธิ์ (วรรณกรรม) ในชื่อ The Caregiving Manual for Caregiver (CMC) จากการประเมินผลลัพธ์ดังกล่าว พบว่ามีการเปลี่ยนแปลงคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นกับประชาชนในชุมชนได้อย่างยั่งยืน 

ภาพที่ 2 ผลลัพธ์การสนับสนุนชุมชน

     ในปี พ.ศ. 2563-2564 เกิดสถานการณ์การแพร่ระบาด COVID-19 กายภาพบำบัดชุมชนไม่สามารถให้บริการที่บ้านและที่ชุมชนได้ ทีมยังไม่ลดละความตั้งใจและความมุ่งมั่นในการดูแลชุมชน ยังคงสานต่อพันธกิจที่เกี่ยวข้องกับประโยชน์และความผาสุกของสังคม จึงได้พัฒนานวัตกรรมการบริการเทคโนโลยีกายภาพบำบัด กิจกรรมบำบัดทางไกล ในโครงการ HealthcaRe Tele-delivery Service (HeaRTS) “กายภาพบำบัด กิจกรรมบำบัดทางไกล บริการด้วยใจ เข้าถึงง่าย ทุกที่ ทุกเวลา ออกแบบมาเฉพาะคุณ” โดยผ่านเทคโนโลยี web application ส่งผลให้ผู้ป่วยสามารถเข้าถึงการรักษาโดยไม่มีข้อจำกัดเรื่องการเดินทาง สถานที่หรือความปลอดภัยอันเนื่องจากสถานการณ์การแพร่ระบาด COVID-19 ซึ่งเป็นโครงการที่เกิดจากการผลักดันการบูรณาการงานบริการสุขภาพสู่ประโยชน์ในเชิงสังคมและพาณิชย์ และผลักดันนวัตกรรมสู่การเป็นหนึ่งใน Physical Therapy Hub ของ South East Asia ปัจจุบันมีการให้บริการตั้งแต่ปี 2563 - กันยายน 2566 รวมทั้งสิ้นจำนวน 546 ครั้ง

คณะกายภาพบำบัด มหาวิทยาลัยมหิดล มีความตั้งใจและความมุ่งมั่นในการดูแลชุมชน ยังคงสานต่อพันธกิจที่เกี่ยวข้องกับประโยชน์และความผาสุกของสังคม จากการส่งเสริม สร้างเสริม ป้องกัน รักษา ฟื้นฟูให้ประชาชนคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นมาอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ ปี 2553 จนถึงปัจจุบัน โดยเกิดผลลัพธ์และผลกระทบ (impact) สู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) ดังนี้ 

เป้าหมายที่ 3 ประชาชนที่อยู่ในบริเวณชุมชนมีสุขภาพและความเป็นอยู่ที่ดี (Good Health And Well-Being) สามารถเข้าถึงการบริการทางกายภาพบำบัดและมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

เป้าหมายที่ 4  มีการศึกษาที่เท่าเทียม (Quality Education) ผ่านการสร้างหลักสูตรกายภาพบำบัดทีมหมอครอบครัว ให้กับนักกายภาพบำบัดใน 12 เขตสุขภาพ ประชาชนใน 5 กลุ่มวัย หรือ แรงงานข้ามชาติ ที่สามารถเข้าถึงองค์ความรู้ทางกายภาพบำบัดได้

เป้าหมายที่ 9 ส่งเสริมนวัตกรรม (Innovation) เพื่อให้การบริการทันสถานการณ์ รองรับการบริการในอนาคต โดยผ่านการจดทรัพย์สินทางปัญญาประเภทลิขสิทธิ์ (วรรณกรรม) และสร้างนวัตกรรมเพื่อความยั่งยืน

เป้าหมายที่ 17 เสริมความเข้มแข็งให้แก่กลไกการดำเนินงาน (Partnerships for the Goals) สร้างพลังแห่งการเป็นเครือข่ายให้เกิดความร่วมมือระดับชุมชน ประเทศและสากลเพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน ร่วมกับเครือข่ายภายในประเทศ เช่น คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล คณะวิศวกรรมศาสตร์ สถาบันอาศรมศิลป์ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหรือทีมหมอครอบครัว รวมไปถึงเครือข่ายต่างประเทศ เช่น National Taiwan University, Kio University, Niigata University, Manchester Metropolitan University, University of Central Lancashire, University of British Columbia เป็นต้น